به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، علی بیت اللهی مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در اختتامیه همایش پیامد های اجتماعی زلزله در بم گفت: زلزله بم در بدترین زمان ممکن رخ داد و بر اساس برآوردها و آمار جهانی تلفات زلزله در شب هنگام سه برابر روز است. زلزله بم با بزرگی ۶/۶ ریشتر در زمانی که مردم خواب بودند، رخ داد و البته در آن سالها تجهیزات و دستگاه های لرزه نگاری وجود نداشت و این کمبود تجهیزات خطا در مکانیابی را موجب شد.
وی با اشاره میزان آسیب و تخریب در بم افزود: براساس آمار منتشر شده در زلزله بم بیش از ۳۳ هزار نفر جان خود را از دست دهند و بیشترین آسیب و کشته مربوط به ساختمان های خشت و گل بوده است و سازه هایی که حتی اندکی از آیین نامه اصول مهندسی و ساختمان سازی را رعایت کرده بودند، آسیب چندانی ندیده و تخریب نشده بودند.
بیت اللهی درمورد موقعیت جغرافیای بم و گسل های موجود در منطقه گفت: محدوده بم از لحاظ تکتوتیکی محدوه فعالی است. گسل های متعددی شمال، غرب و شرق این ناحیه را در برگرفته است.
بیت‌اللهی با اظهار اینکه قنوات میراث تاریخی بم و باعث آبادانی شهر هستند، تاکید کرد: باید در حفظ و نگهداری و جلوگیری از آلودگی قنات‌ها بسیار دقت کنیم همچنین از نظر مکانیابی باید مراکز صنعتی و آلوده کننده توجه بسیاری داشت به ویژه اینکه متاسفانه در زلزله بم تعدادی از این قنات‌ها تخریب شدند.
شهر بم روی گسل بم-بروات گسرش یافته است
مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به گسترش شهر بم به سمت گسل بم-بروات، گفت: بر اساس داده‌های نگاره‌های ماهواره‌ای در سال ۲۰۲۱ این شهر دقیقا روی گسل بم-بروات گسترش یافته و ساخته می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه باید حریمی برای گسل بم-بروات تعیین شود، تصریح کرد: حداقل باید ساختمان‌ها با سخت‌گیری بیشتری احداث شوند و از ساخت ساختمان‌های مهم، مخازن آب و سوخت روی این حریم جلوگیری شود. در این راستا ضابطه ساخت و ساز روی حریم گسل‌ها منتشر شده است.
بیت‌اللهی با اظهار اینکه استان کرمان از نظر ساخت‌وساز وضعیت مطلوبی ندارد، گفت: این استان از نظر تعداد ساختمان‌ها و درصد خانوارهای بی‌برخوردار از فضای کافی استان مقام دوم را دارد. همچنین از نظر تعداد واحدهای مسکونی در بافت‌های فرسوده، وضعیت کرمان مطلوب نیست.
به‌گفته وی از نظر ضریب نسبی خطر و میزان مسکن مورد نیاز قابل بازسازی و بهسازی استان کرمان یکی از نیازمندترین استان‌های کشور است.
بیت‌اللهی ساخت و ساز دوباره روی گسل را یکی از دغدغه‌ها بیان کرد و گفت: در شهر بم گسل مسبب زلزله مورد توجه قرار نگرفت؛ از آنجایی که بازسازی‌ها با عجله انجام شد این مسئله مغفول باقی ماند.
وی با اظهار امیدواری از اینکه حریم گسل‌های بم با اعتباری ناچیز به سرعت مشخص شود، تاکید کرد: این امر ضرورت بسیار زیادی دارد که تجربه انجام آن را در سایر شهرهای بزرگ داریم.
بیت‌اللهی همچنین تصریح کرد: طبق اقلیم و شرایط منطقه باید شهرسازی و بازسازی شهری مورد توجه بیشتری قرار بگیرد زیرا ساخت‌وسازی که باعث از بین رفتن شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه شود مشکل‌ساز خواهد بود.
مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یکی از نکات بسیار مهم در مقوله زلزله را غفلت از تاثیرپذیری این پدیده طبیعی دانست و گفت: تا ۲۰۰۳ هیچ زلزله‌ای در شهر بم ثبت نشده است؛ این باعث شد به نوعی از توجه به زلزله‌خیز بودن این منطقه غفلت شود.
وی ادامه داد: این در حالی است که شهر بم روی گسل قرار دارد و از ۲۰۰۳ به بعد شاهد وقوع زلزله‌ها هستیم.
توجه به اسکان موقت واضطراری در زمان زلزله یکی از مسائل مهم است
بیت‌اللهی یکی از مسائل بسیار مهم پس از وقوع زلزله را مقوله اسکان اضطراری و موقت بیان و تصریح کرد: بر اساس استانداردها، اسکان اضطراری بین یک تا سه ماه و اسکان موقت نیز حداکثر یک سال باید طول بکشد، اما اسکان موقت در شهرهای بزرگ ممکن است چند سال زمان ببرد.
به‌گفته وی، یافتن مدلی مناسب برای اسکان موقت یکی از کارهایی به‌شمار می‌رود که نیازمند بررسی جدی است.
بیت‌اللهی مغفول ماندن توجه به بازتوانی روحی مردم در زلزله، مقاوم‌سازی ساختمان‌های فرهنگی و میراث تاریخی و حفظ سیمای شهری پس از بازسازیرا از نکات مهم بیان کرد.
مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، با تاکید بر اینکه نباید فقط جنبه‌های منفی گسل‌ها را دید، تصریح کرد: اگر گسل بم-بروات نبود اصلا شهری به نام بم نیز وجود نداشت. این گسل مثل سد زیرزمینی آب‌های زیرسطحی را بالا آورده و قنات هایی که شکل می‌گیرد در اثر این گسل قابل استحصال و موجب سرسبزی منطقه شده است.
بیت‌اللهی در پایان با اظهار اینکه همه شهرهای بزرگ ایران در کنار گسل‌ها ساخته شده‌اند، افزود: در سرزمین خشک و کم‌آب ایران، چشمه‌ها از طریق درز و شکاف‌های سنگ‌ها که ناشی از گسل‌ها هستند، بیرون می‌آید. در واقع هرکجا گسل‌ها وجود داشتند، شهرها نیز آنجا شکل گرفته‌اند. گسل‌های شمال تبریز، شمال تهران، جنوب مشهد، کرمان، شیراز و... نمونه‌هایی هستند که موجب شکل‌گیری شهرها شده‌اند.